Rouwen
Rouwen laat zich niet vatten in tijd of vorm. Het is ongekend in duur, soms duurt het een leven lang. Het laat zich ook niet voorspellen in omvang, soms maakt het ziek. Het dient zich onverwachts aan en overkomt je. Naar aanleiding van het overlijden van een naaste, of omwille van een liefde die niet bestemd was om te blijven duren, of om een verloren gegane vriendschap, of om het (moeten) loslaten van een job of een plek, ... . Graag wijd ik er deze blog aan. Niet alleen omdat er over de novembermaand een stemming van rouwen en herdenken hangt. Maar vooral omdat rouw de laatste weken op diverse manieren mijn pad kruist.
Zo ook tijdens een van de afgelopen sessies in een mindfulnesstraining. Plots werd een van de deelnemers uit de zaal gewenkt door een familielid. Met de deur op een kier hoorde en voelde ik samen met de groep een overlijdensbericht onze ruimte binnenglippen : "Ons va is dood...". De stilte die zich eerder in de sessie had genesteld, werd doods en wonderbaarlijk dragend tegelijk. Enerzijds drongen we op dat moment ongevraagd een intieme zone van de getroffene binnen. Anderzijds, net door getuige te zijn van deze intimiteit binnen de dragende kracht van stilte, ondersteunden we met de groep dit plots inhakkende verdriet van de dochter van va. We onderstutten haar in alle stilte.
Dit gebeuren raakte me diep als mens en bezorgde me als trainer. Zou de onverhoedse smart van deze vrouw haar ontluikende vruchten van mindfulness niet jammerlijk doen verdrinken? Zouden, door deze ingrijpende ervaring van één deelnemer, de ervaringen van de andere deelnemers niet aan bestaansrecht inboeten? Mijn bezorgdheid bleek een eigen gecreëerde valkuil te zijn... .
In een van de dagen volgend op de bewogen sessie belde ik de dame op om mijn deelneming te betuigen en om mijn zorg af te toetsen. Bleek dat haar proces van de training niet was bedolven onder verdriet maar dat ze haar hartzeer net door de training met meedogende aandacht wist te omarmen. Bovendien bleek in de volgende sessie ook de groep mijn zorg heel bijzonder te ontzenuwen. Samen mediteren schept een verbondenheid die bevorderlijk is voor het helende proces van elk individu van die groep. Toch was ik diep ontroerd door de omvang van die compassievolle en dragende verbinding waarin alles kon en mocht zijn, onder andere de rouw.
Deze en andere ervaringen leren me dat rouw - hoe paradoxaal ook - ten diepste iets schoons in zich draagt. Tenminste, eens er ruimte komt om de rouw te kunnen om-vatten. Een zich als vanzelf ontwikkelende ruimte verwijdt doorheen de tijd. Een milde ruimte in jezelf, waardoor alle fasen van een rouwproces de kans krijgen om zich te ontwikkelen tot bevrijdende acceptatie. Een heilzame ruimte om je heen, gecreëerd door mensen die bereid zijn zich te laten raken door jouw lijden, die om je geven en je in liefde omgeven. Je om-geving.
Deze tekst schreef ik tijdens een herfstsesshin in de Zen Sangha rond zenleraar Frank De Waele Sensei. De zenretraite werd afgesloten met een indrukwekkende en tegelijk integere dodenherdenking. Terwijl op de achtergrond de vele aanwezigen aanhoudend en minutenlang de Kanzeon Sutra (*) (**) reciteerden, offerde ieder een bloem ter nagedachtenis van zijn of haar overledene(n). Tijden deze ceremonie mocht ik zelf ervaren hoe persoonlijk verdriet ingebed kan worden in een allesomvattende liefdevolle ruimte, in en om me heen. Of zoals Thich Nhat Hanh het verwoordt in 'Vrij zijn waar je ook bent' : "Het is de energie van mededogen die ons in moeilijke situaties helpt en ons een uitweg biedt."
Aan alle rouwenden stuur ik van hieruit een virtueel pakje vol-ledig gevuld met ruimte :-).
(*) Enmei Jukku Kannon Gyo
Kanzeon Namu Butsu
Yo Butsu U In
Yo Butsu U En
Bup Po So En
Jo Raku Ga Jo
Cho Nen Kanzeon
Bo Nen Kanzeon
Nen Nen Ju Shin Ki
Nen Nen Fu Ri Shin
(**) Kanzeon : Een van de belangrijke Bodhisattvas (verlicht wezen) uit de boeddhistische traditie, die groot mededogen verpersoonlijkt. De Indische naam is Avalokiteshvara.